De gemeente Utrecht wil in 2030 duurzaam, sociaal rechtvaardig en klimaatneutraal zijn. Hiermee draagt ze bij aan de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen die alle landen die lid zijn van de Verenigde Naties in 2015 zichzelf stelden. Dit varieert van armoedebestrijding tot bescherming van de natuur. Bovendien is ze een van honderd Europese steden die al in 2030 klimaatneutraal willen zijn, dus net zoveel broeikasgas opnemen als alle inwoners samen uitstoten. Hiermee is Utrecht een koploper van de Europese Green Deal, waarmee Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent wil zijn.

De gemeente kan dat niet alleen, alle burgers moeten meehelpen. De gemeente stimuleert de transitie naar duurzaamheid met subsidies. Helaas komt veel steun terecht bij mensen met ruime inkomens. Mensen met een smalle beurs leven vaak al duurzaam, want ze gaan niet op vliegvakantie en kopen minder vaak nieuwe kleding. Tegelijk wonen velen in slecht geïsoleerde huurwoningen en kunnen zich geen biologische boodschappen veroorloven. Hoe ze al duurzaam leven en wat ze anders willen, is niet goed uitgezocht. EthicSchool organiseerde op 9 oktober 2021 met subsidie van de gemeente Utrecht voor Utrecht 4 Global Goals en steun van de St. Martinusparochie, Oecumenische Janskerkgemeente en comité Europadag Utrecht een workshop over Duurzaam Utrecht 2030. Deelnemers vroegen de gemeente zowel burgers met weinig als met veel geld te ondersteunen om duurzamer te gaan leven.

Om te laten zien hoe dit kan, namen we het initiatief Duurzaam Utrecht 2030 – Leef duurzaam, ook met een smalle beurs. In voorjaar 2022 ging de projectleider met vier studenten Social Work van de Hogeschool Utrecht op acht plekken in verschillende wijken in gesprek met veertig Utrechters met smalle beurs. Onze gesprekspartners leefden inderdaad al heel duurzaam, droegen bij aan twaalf duurzame ontwikkelingsdoelen, en hielpen hun buren hiermee. Niet iedereen was op de hoogte van de subsidies en steun die de gemeente al biedt. De studenten maakten daarom een folder en gaven voorlichting. De projectleider analyseerde de resultaten en formuleerde zes tips om Utrechters met smalle beurs te helpen op hun eigen manier duurzamer te leven: 1. Ondersteun duurzaamheidsambassadeurs in buurten. 2. Verbind koppels rond groentetuintjes. 3. Subsidieer biologische boodschappen. 4. Maak openbaar vervoer toegankelijker. 5. Breng energieadvies in huis. 6. Investeer in zelfbewustzijn.

EthicSchool, Huis van Dominicus en Comite Europadag Utrecht wierven steun van de gemeente Utrecht (Initiatievenfonds), Kerk en Wereld en de Katholieke Caritas Utrecht. Zo konden we met nieuwe studenten in najaar 2022 meer gesprekken voeren met Utrechters met smalle beurs en professionals. We verkenden behoeften en vroegen organisaties bij te dragen aan oplossingen.

Tussen oktober 2021 en november 2022 voerden we 42 gesprekken met ruim 500 mensen op 30 locaties verspreid over de stad. Hierbij waren ongeveer 150 vrijwilligers betrokken, zowel rechtstreeks als op de locaties waar de gesprekken plaatsvonden. Tot half december 2022 werkten negentien studenten en twee scholieren mee aan Duurzaam Utrecht 2030. Komend jaar sluiten meer jongeren aan. Duurzaam Utrecht 2030 kreeg veel media-aandacht. Door artikelen in DUIC, het Nederlands Dagblad, Martinus+, de Oostkrant, de website duurzaamutrecht2030.nl en eigen media van partner-organisaties, een radio-uitzending (Geld of je leven, EO radio 1) en een Tv-interview (U in de wijk Zuilen, U stad tv) werden ongeveer 1 miljoen mensen bereikt. De jury van de Mantel van Sint Maarten 2022 kende Duurzaam Utrecht 2030 op 11 november 2022 de derde prijs toe ter aanmoediging, omdat we goed op weg zijn om de zorg voor elkaar en de aarde te combineren.

Vijf studenten Social Work van de Hogeschool Utrecht probeerden najaar 2022 koppels rond groentetuintjes te verbinden. Mensen die hulp willen in hun tuin vonden ze gemakkelijk, waaronder cliënten van de vrijwilligersorganisatie Serve the City. Weinig mensen zonder tuin leken bereid om bij iemand thuis te tuinieren. Uiteindelijk vonden ze via de vrijwilligerscentrale Utrecht bewoners van het asielzoekerscentrum die wilden tuinieren. Beide groepen hadden vooral behoefte aan sociale contacten, daarom organiseerden de studenten een ‘leer elkaar kennen dag’ met een kruidenworkshop. Mensen die willen tuinieren hebben meer keus, bijvoorbeeld in buurttuinen of als beheerder van openbaar groen. In het vervolg gaan we met Utrecht Natuurlijk, stichting Present, de gemeente Utrecht, volkstuinverenigingen en woningcorporaties in gesprek over de vraag: Kunnen mensen die op de wachtlijst staan voor een volkstuin in een privé-tuin sociaal moestuinieren, waarbij de tuinier en de bewoner de opbrengst delen? De resultaten van het afgelopen onderzoek zijn verwerkt in een artikel dat ingediend wordt bij een wetenschappelijk tijdschrift.

Vijf studenten Milieukunde van de HAS Hogeschool in Den Bosch ontwikkelen van september 2022 tot januari 2023 een plan om biologische en duurzame groenten en fruit van lokale landbouwers met subsidie aan te bieden aan honderd cliënten van de Voedselbank Lunetten. Hierover spraken ze met bezoekers van het Knooppunt Lunetten, deelnemers aan de workshop ‘Help Utrechters met smalle beurs duurzaam leven’ en andere betrokkenen. De resultaten worden in februari 2023 bekend.

Geïnspireerd door de motie “Direct energie besparen helpt iedereen” die de Utrechtse gemeenteraad op 13 oktober 2022 aannam, wierf Duurzaam Utrecht 2030 vrijwilligers voor de actie ‘van arm Overvecht naar warm Overvecht’, met Voedselbank Overvecht en coöperatie Energie-U. Na een energiekluscursus brachten dertien vrijwilligers in december 2022 bij tientallen cliënten van de Voedselbank energieadvies in huis. Ze plakten radiatorfolie en tochtstrips, draaiden ledlampen in en gaven tips om snel energie te besparen. In januari begint nog een groep energieklussers na een volgende cursus. Hiermee helpen we de wachtlijst voor gratis energieboxen weg te werken die mensen bij de gemeente kunnen aanvragen.

Van november tot 30 januari ontwikkelen vijf nieuwe studenten Social Work van de Hogeschool Utrecht in co-creatie met kinderen in Lunetten, Hoograven en Rivierenwijk plannen om op een sportieve manier duurzaam te leven. Duurzaam Utrecht 2030 werkt samen met Luna Movement die in Utrecht Zuid kinderen laat sporten, om zo het bereik te vergroten van (vooral oudere) bezoekers van buurthuizen naar gezinnen met kinderen.

Verschillende organisaties investeerden afgelopen najaar in zelfbewustzijn van mensen met een smalle beurs, maar niet altijd duurzaam. In overleg met docenten van de Universiteit Utrecht vragen we studenten in januari 2023 een handleiding voor een toekomstberaad met bewoners te ontwikkelen over ‘duurzaam zelfbewust leven met smalle beurs.’ Suggesties voor duurzaamheidsambassadeurs en betaalbare mobiliteit zijn niet verder ontwikkeld.



In 2023 kan het initiatief Duurzaam Utrecht 2030 – Leef duurzaam, ook met een smalle beurs verder ontwikkeld worden. In maart 2023 volgt een workshop over concrete vervolginitiatieven. Hiervoor nodigen we gericht partners uit die we daarbij willen betrekken, maar we kondigen de workshop ook openbaar aan, zodat iedereen zich aan kan sluiten. Op de agenda kunnen de volgende thema’s staan:

-       Subsidie op biologische en duurzame groenten en fruit

-       Diversere groepen Utrechters met smalle beurs zelf laten kiezen hoe ze duurzaam leven

-       Duurzaam zelfbewust leven met smalle beurs

-       Duurzame kerken

-       Versterking en verbreding van het initiatief Duurzaam Utrecht 2030

We vragen andere organisaties het initiatief te nemen voor sociaal moestuinieren, energiearmoede en betaalbare duurzame mobiliteit. Download het volledige verslag hier.