Op 15 november gingen Giulia Malisani, Alice Bezett en ik met negen andere bezoekers van De Voorkamer in gesprek over duurzaam leven en sociaal moestuinieren, in het Nederlands, Engels en Arabisch. Na een voorstelrondje, bespraken we wat de deelnemers zelf al doen om duurzaam te leven. Iemand betoogde dat mensen met weinig geld toch al duurzamer leven. Vroeger waren ze met drie kinderen, en als de kleding voor de oudste te klein werd, kreeg de tweede en tenslotte de jongste ze. Zijn moeder naaide zelf kleding. Met veel geld koop je sneller iets nieuws.

In Nederland zijn sommige dingen makkelijker dan in de landen waar mensen vandaan kwamen. Zo pak je hier sneller de fiets dan in Italië, en is afvalscheiding een stuk eenvoudiger dan in Nieuw Zeeland. Hier kun je op de fiets naar het afvalscheidingsstation, waar je meer verschillende dingen apart kunt inleveren, zoals hout, papier, metaal, of groente, fruit en tuinafval. Zo wordt er minder verbrand of gestort. In Irak is afvalscheiding juist al heel normaal sinds 1980, ook voor glas, metaal, hout en andere materialen.

Een ingenieur ontwikkelt gebouwen voor organisaties in zijn thuisland. Hij studeert in Utrecht duurzaam ontwerpen. Jaren geleden werkte hij aan geautomatiseerde verticale tuinen. Groenten verbouwen was erg duur in zijn stad. Hiermee kon je ruimte besparen. Veel appartementen hadden daktuinen, waar ook bomen en planten kunnen groeien. De terrassen voor de gebouwen werden ook beplant. In grote steden is luchtvervuiling door het verkeer een groot probleem. Hij creëerde een klein tuintje voor in huis. De bewoner moet het raam open zetten voor frisse lucht en kan het douchewater gebruiken om de planten water te geven.

Een ander heeft 30 jaar ervaring met het verbouwen van allerlei groenten en fruitbomen als landbouwer.

Iemand anders’ opa had vroeger een volkstuin in Nederland. Toen was het gratis, nu moet je lang wachten voor je aan de beurt bent.

Desgevraagd noemden deelnemers voorbeelden van duurzaamheid in het dagelijks leven: reizen met de trein, je huis energiezuiniger maken. Je kunt veel doen en het kost veel geld en tijd, maar je ziet niet hoe het invloed heeft op de wereld en het klimaat.

Veel studenten hebben hetzelfde gevoel. Hebben de acties van een individu wel of niet zin? Overheden en grote bedrijven moeten meer doen, maar zelf kun je wel iets doen. Het is geen excuus om ook te gaan te vervuilen als anderen het doen.

Arme mensen hebben geen tijd om zich druk te maken over duurzaamheid. Help ze eerst om een beter leven te krijgen, zodat ze hun kinderen te eten kunnen geven en in een goed huis wonen. Maak arme mensen rijker, en ga daarna samenwerken aan duurzaamheid.

Giulia: Duurzaam Utrecht 2030 kan helpen om de kloof te overbruggen. We hebben niet veel geld, maar kunnen wel helpen. Wat zou je anders willen doen om duurzamer te leven, en wat zijn de uitdagingen? Het kunnen kleine of grote dingen zijn.

Alles wat vroeger duurzaam en natuurlijk was, is nu weg door technologie. Niemand heeft tijd om in de natuur te werken. Iedereen zit de hele dag achter de laptop of op de I-phone. Mensen wonen in kleine ruimtes. Op een boerderij moet je heel veel bomen en planten op een klein oppervlak hebben. In de stad kun je misschien een soort boerderij samenstellen, als iedereen iets verbouwt, en een persoon overal langsgaat om de planten te verzorgen, net als een honingbij.

Iemand woon op 12 hoog in een flat, en het hele balkon staat vol planten. Wat kan hij als boer verder doen?

Misschien kunnen we in de wijk tegels wippen en daar iets planten? Volgens de gemeente mag je geen groenten en fruit verbouwen in een moestuin in Lombok, omdat de grond vervuild is.

Iemand is al duurzame landbouwer. Hoe krijgt hij zijn buren zo ver om mee te helpen met tuinieren? Hij wil meer weten over natuur en de planeet, en over wat wel en niet mag van de overheid. Waar zijn nu al tuinen? Nederland is een landbouwland, maar er zijn geen tuinen, althans niet in de stad. Hij werkt als vrijwilliger in drie moestuinen en leert anderen hoe ze moeten tuinieren.

Giulia: zijn er meer kleine dingen die je zou willen doen om duurzaam te leven? Natuur en planten verzorgen, minder plastic gebruiken, vaker met het openbaar vervoer, fietsen, organisch voedsel eten. Een ander gebruikt schone energie. Iemand gebruikt een hoop plastic verpakkingsmateriaal. Bij de AH is alles nog in plastic verpakt. Hij heeft kinderen en een baan, dus weinig tijd. Je kunt bijvoorbeeld minder water gebruiken, maar een ander was het daar niet mee eens. Gooi plastic en blik niet op de grond, en scheid afval. In de supermarkt verkopen ze kruiden in plastic, het zou mooi zijn als je die zelf kunt verbouwen

Iemand stelt een project voor om tijdens een workshop met bezoekers van de Voorkamer plantenbakjes te maken die je overal neer kunt zetten. Het is een modulair systeem van kleine houten kratjes, gevoerd met vuilniszakken, waarin je een los zelf-genaaid zakje met aarde zet, dat je met stokjes op kunt pakken. Hiermee kun je een kleine tuin samenstellen op het balkon of in huis. Je kunt ook makkelijk plantjes ruilen met de buren. Deze deelnemer stelde voor dat een artiest van de Voorkamer elk kratje kan beschilderen zodat ze allemaal uniek zijn. De kratjes kunnen voor een kostprijs van 10 euro of minder verkocht worden aan de bewoners van de flats aan de Kanaalstraat of andere buurtbewoners. Hij dacht ook dat de eigenaar van de naaiwinkel in de straat misschien een manier kan bedenken om het sneller in elkaar te stikken, zodat het minder arbeidsintensief wordt.

Kruiden of bomen passen niet, maar bloemen wel. Hoe houd je de planten in leven op het balkon, waar ze blootstaan aan zon en wind? Plastic bakken zijn hiervoor geschikt.

Een concrete vraag is om de gemeente een stuk openbaar groen te vragen om in of rond Lombok een buurtmoestuin te beginnen met geïnteresseerde vrijwilligers van de Voorkamer en buurtbewoners. Langs de Kanaalweg is een geschikte locatie. Al eerder was er een kunstproject waarbij in bakken op het Westplein groenten verbouwd werden in een zelfpluktuin: Lucrative dumpster dives Perron West. Ineke neemt contact op met de gemeente Utrecht.

Dit is niet hetzelfde als het project waarin mensen met en zonder tuin gekoppeld worden, waarbij een of meer tuiniers bij iemand thuis een moestuin bijhouden.  Hier werkt Alice Bezett aan in samenwerking met Duurzaam Utrecht 2030.