Dertig mensen overlegden vrijdagmiddag 17 maart in de Domkerk over ‘drie stappen naar duurzaam leven met smalle beurs.’ Danique en Fleur van DenkLAS warmden de deelnemers op met een informele check in, en verschillende deelnemers vertelden wat zij of hun organisatie bijdragen om duurzaam Utrecht voor 2030 te bereiken (zie volledig verslag).

Voor we op weg konden, zochten we in drie groepen uit wat wel en niet werkt om met Utrechters met weinig geld in gesprek te raken over concrete wensen en oplossingen. In groep 1 stond gelijkwaardige samenwerking met buurtbewoners op lange termijn centraal. Wil je mensen met smalle beurs met subsidie duurzame boodschappen geven, dan moet je eerst investeren in vertrouwen.  Wees geen eendagsvlieg, neem de tijd voor een meerjarig initiatief. Heb geduld, een kier tussen de deur is genoeg. Het initiatief Duurzaam Utrecht 2030 heeft hiervoor niet de capaciteit, maar kan wel kwartiermaker zijn voor nieuwe samenwerkingen tussen bestaande organisaties in Utrecht die ofwel sociale rechtvaardigheid bevorderen en armoede bestrijden, ofwel werken aan duurzame landbouw en consumptie. Onderzoek de plannen van woningcorporaties en betrek ze bij gezamenlijke acties. Werk ook samen met vrijwillige wijkambassadeurs, vertrouwenspersonen in de wijk, zoals de ervaringsdeskundigen van de armoedecoalitie. Zulke critical friends zijn nodig. Zorg hierbij voor een wederkerig belang, en mede-eigenaarschap. Betaal een vrijwilligersvergoeding van maximaal 190 euro per maand of 1900 euro per jaar.

Duurzaam Utrecht 2030 wil de wensen van Utrechters met smalle beurs die zelf duurzamer willen leven als startpunt nemen voor concrete oplossingen in samenwerking met de gemeente, onderwijsinstellingen, sociale partners en kerken. Deelnemers waarschuwden voor hokjesgeest: Richt je niet uitsluitend op mensen met weinig inkomen, maar verbind en doorbreek individuele bubbels. Ook rijken moeten leren. Collectieve verantwoordelijkheid is nodig. Organiseer gezamenlijke maaltijden voor groepsvorming, waarbij arm en rijk elkaar ontmoeten. Interculturaliteit is superbelangrijk, in alle culturen heb je armen en rijken. Bevorder ook inclusie en diversiteit. Sluit aan bij interculturele feesten en vieringen, maar daarvoor is wel een professioneel projectbureau nodig. Dat gaat een vrijwilligersorganisatie (zoals het Utrechts Platform voor Levensbeschouwing en Religie of Duurzaam Utrecht 2030) boven de macht. Hoewel het doorbreken van bubbels uiteindelijk nodig is, lijkt de drempel voor veel mensen met een laag inkomen en geldzorgen te hoog om naar algemene bijeenkomsten te gaan. Verschillende organisaties organiseren al buurtmaaltijden en stadsdiners, interculturele ontmoetingen en feesten voor iedereen. Duurzaam Utrecht 2030 kan hierbij aansluiten, en aanvullend experimenteren met nieuwe methoden om met mensen met smalle beurs in gesprek te komen over duurzaam leven, en deze wensen op de agenda van de gemeente, sociale partners en kerken te leggen.

Groep 2 richtte zich meer op concrete tips om met mensen in gesprek te gaan over tuinieren. Deelnemers vonden dat mensen sneller aan de slag gaan als er veel aanbod is van verschillende plekken en manieren om te tuinieren. Het zien van tuinieren helpt mensen enthousiast te maken, en gezelligheid wekt enthousiasme. Als je anderen erbij wilt betrekken, maak dan duidelijk wat iemand er aan heeft, en word actief in je eigen buurt of buurthuis. Je kunt ook leren van anderen door uitwisseling van initiatieven, zoals tijdens deze workshop. Niet werkt als je continu in je eigen groepje blijft, en mailen en sociale media werken minder om mensen te bereiken.

Groep 3 over energiearmoede vond dat bewoners eerder over gaan op duurzame energie en energiebesparing door kleine, versnelde stappen te nemen. Energieklussers en coaches geven hen hiervoor waardevolle info en nemen stress weg. Er zijn echter verschillende belemmeringen. De kost gaat voor de baat uit: Je moet geld hebben om te kunnen besparen. Huurders kunnen zelf maar beperkt energie besparen. De verhuurders moeten dringend aan de bak, maar particuliere verhuurders, die verhuren aan veel starters en studenten, ondernemen zonder huurverhoging geen actie. Veel huurders van corporatiewoningen lopen aan tegen onduidelijke communicatie van  woningcorporaties. In het algemeen is er een tekort aan materiaal en arbeidskrachten in de bouw en duurzame energiesector.

Deze concrete suggesties deden deelnemers voor nieuwe stappen naar duurzaam leven met kleine beurs in 2023. Groep 1 over duurzame boodschappen noemde verschillende mogelijke partners voor een demonstratieproject in Lunetten, waaronder duurzame supermarktketen ODIN en de gerelateerde winkel Ekovers in winkelcentrum Lunetten, stadsboerderij Koppelsteede en beheerder (DOCK) en huurders van de Musketon (zoals Knooppunt Lunetten, Limoenz). De marktmeester van de vrijdagmarkt op Vredenburg (met kramen met biologische producten) kan ook interessant zijn.

Groep 2 over tuinieren vond deze mogelijke partners: mensen en organisaties in de eigen buurt, waaronder de bibliotheek, kerken en moskeeën. Je kunt mensen ontmoeten in een buurthuis of volkstuin, of de wijk in gaan. Waarom zouden mensen willen tuinieren? Het is belangrijk dat ze zien wat ze er aan hebben (winst voor de mens). Zo willen sommigen verbinding en sociale contacten opdoen en aansluiting vinden in de buurt. Anderen willen kennis opdoen, of werken aan vitaliteit, of zich inzetten voor het klimaat en duurzaamheid. Buiten tuinieren kan niet het hele jaar door, maar in de periode van maart tot oktober, en bij goed weer. Geschikte dagen zijn schoolvakanties, feestdagen, grote sociale activiteiten, burendagen en wijkfeesten.

De komende maanden werken de HU-studenten Joyce van der Kaaij, Arezo Bayani, Eline van Schie en Zola Dijkhuizen verder aan hun project rond sociaal moestuinieren en werkt stagiair Mees Hoogteyling aan zijn project over energiearmoede. Ineke Malsch verwerkt de suggesties van workshopdeelnemers in een subsidieaanvraag. Het is de bedoeling om vanaf juni aan de slag te gaan met concrete vervolgstappen naar duurzaam leven met smalle beurs. Download het volledige verslag hier.